Avrupa Birliği Apple, Meta ve Google hakkında neden soruşturma başlattı?

Getty Images

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, ABD merkezli teknoloji şirketleri Apple, Google ve Facebook’un ana şirketi Meta hakkında yeni bir soruşturma başlattı.

Komisyon, ABD şirketlerinin Avrupa Dijital Pazarlar Yasası’nın (DMA) öngördüğü internet kurallarına uymak için yeterli çabayı göstermediklerinden şüpheleniyor.

Teknoloji şirketlerinin AB yasalarını ihlal ettiği saptanırsa, onlarca milyar euroluk cezalarla karşı karşıya kalacakları belirtiliyor.

ABD’li şirketlerin, Avrupalı tüketici ve şirketlerin haklarını korumayı amaçlayan Dijital Pazarlar Yasası’na uyum konusunda, yasanın yürürlüğe girdiği 7 Mart’a kadar gerekli taahhütte bulunmaları gerekiyordu.

Meta, Google ve Apple, 7 Mart’ta yeni yasaya uyum konusunda her türlü önlemi alacaklarını açıkladı.

Bu kapsamda örneğin Meta, reklamsız Facebook ve Instagram kullanımı için abonelik sistemi başlattı. Bu platformlarda kullanıcılara, aylık 10 euro ücret karşılığında reklamsız kullanma olanağı sunuldu.

Apple, iPhone kullanıcılarına istedikleri tarayıcıyı kullanma seçeneği getirdi.

Ancak AB Komisyonu’na göre, ABD’li teknoloji şirketlerinin sunduğu bazı uyumluluk önlemleri, hedefe ulaşmada başarısız oldu ve beklentilerin gerisinde kaldı.

Özellikle Apple ve Google hizmetlerini tek çatı altında toplayan Alphabet’in politikası ile ilgili şikayetler, komisyonun harekete geçmesine neden oldu.

Soruşturma neleri içeriyor?

Soruşturma kapsamında öncelikle Apple ve Google’ın uygulama mağazaları incelenecek.

Komisyona göre, Google Play Store ve Apple App Store dışında alınabilecek hizmetler ve daha ucuz abonelikler konusunda müşterilerle yeterince iletişim kurmuyor.

Ayrıca farklı uygulama mağazası geliştiricilerinin Apple ve Google’a ödemek zorunda oldukları komisyonlar da incelenecek.

AB’ye göre, Apple ve Google, bu konuda çok yüksek komisyonlar talep ediyor.

Ayrıca Apple’ın tarayıcı seçeneği bölümü, kullanıcıların özgür bir seçim yapmasını engelliyor.

Apple işletim sistemi iOS’ta uygulamalar kolay kaldırılamıyor ve ayarları değiştirmek yeterince basit değil.

Komisyon, Meta’nın Instagram ve Facebook için sunduğu abonelik seçeneğini, “öde ya da kabul et” olarak değerlendiriyor.

Facebook ve Instagram, abone olan kullanıcıların verilerinin, hedeflenen reklamları göstermek için kullanılmayacağını açıkladı. Ancak para ödemeyenler için bu durum geçerli değil.

AB Komisyonu’na göre, Meta’nın bu uygulaması, gizliliklerini garanti altına almak isteyen kullanıcıları para ödemeye zorluyor.

Komisyon, Google’ın arama motorunda rakip hizmetlere yeterince yer vermediğinden de şüpheleniyor.

AB yönetimine göre şirket, kullanıcıları çoğunlukla Google Shopping, Google Flights ve Google Hotels gibi kendi hizmetlerine yönlendiriyor.

Hangi yaptırımlar uygulanabilir?

AB Komisyonu, ABD merkezli teknoloji şirketleri hakkında başlatılan soruşturmanın 12 ay içinde sonuçlandırılmasını hedefliyor.

Soruşturma sonunda Apple, Google ve Meta’nın, Avrupa Dijital Pazarlar Yasası’nı ihlal ettiği saptanırsa, bu şirketlerin yıllık küresel cirosunun yüzde 10’u kadar para cezası verilebilecek.

Dünya çapında yılda yüzlerce milyar dolar ciroya sahip olan şirketlere verilecek ceza da, onlarca milyar doları bulacak.

Şirketlerin ihlallere tekrar etmesi durumunda ise, ceza miktarı, yıllık küresel cironun yüzde 25’ine kadar çıkabilecek.

Dijital Çağa Uygun Avrupa Stratejisinden Sorumlu AB Komisyonu Başkan Yardımcısı Margrethe Vesteger, bunun, DMA’nın yürürlüğe girmesinden bu yana teknoloji şirketleri hakkında başlatılan ilk büyük ölçekli soruşturma olduğunu söyledi.

AB Komisyonu Dijital Hizmetler Yasası kapsamında X, TikTok ve AliExpress aleyhine de soruşturma başlatılmıştı.