DSÖ’nün listesindeki X Hastalığı nedir? Covid-19 ile bağlantısı var mı?

X Hastalığı terimi yılar önce bilim insanlarının Ebola
virüsü gibi bilinen tehditler yerine bilinmeyen bulaşıcı tehditlere (örneğin,
Covid-19‘a neden olan yeni koronavirüsler) karşı tıbbi önlemler üzerinde
çalışmalarını sağlamak amacıyla ortaya atıldı.

Amaç, aşılar, ilaç tedavileri ve teşhis testleri de dahil
olmak üzere, gelecekte salgın veya pandemi potansiyeline sahip durumlara yanıt
olarak hızla uyarlanabilecek ve konuşlandırılabilecek teknolojilerin
geliştirilmesini teşvik etmek.

X HASTALIĞI NEDİR?

Gazete Oksijen’in aktardığı habere göre; X hastalığı, şu
anda bilinmeyen, ancak ciddi bir mikrobik tehdidin neden olduğu hastalığa
verilen bir ad.

Dünya Sağlık Örgütü, 2017 yılında Şiddetli Akut Solunum
Sendromu (SARS) ve Ebola gibi bilinen katillerin yanı sıra araştırma için en
öncelikli patojenlerin kısa listesine X Hastalığı de ekledi.

DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus’un konuyu
tartışmak üzere diğer sağlık yetkililerine katılmasıyla birlikte konu
İsviçre’nin Davos kentinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu’nun gündemine girdi.

COVID-19 BİR X HASTALIĞI ÖRNEĞİYDİ

Yeni bir koronavirüsün neden olduğu Covid-19, 2019’un
sonunda pandemiyi başlattığında bir X Hastalığı örneğiydi. Doğadaki geniş virüs
rezervuarı, bu tür hastalıkların kaynağı olarak görülüyor.

Bunun nedeni,
virüslerin yayılma ve insanlar da dahil olmak üzere diğer canlı türlerini
enfekte etme ve insanların bağışıklık kazanamayacağı bir enfeksiyona yol açma
potansiyellerinin olmasıdır.

X HASTALIĞI NEDEN HÂLÂ İNCELENİYOR?

DSÖ’nün görevlerinden biri bilinmeyen hastalıklar için ön
hazırlık olarak Ar-Ge sağlamak. Batı Afrika’daki 2014-2016 Ebola salgınının yol
açtığı insani kriz bir uyanış çağrısıydı.

Onlarca yıllık araştırmalara rağmen,
11.000’den fazla hayatı kurtarmak için zamanında kullanılabilecek hazırda
hiçbir ürün yoktu. Bunun üzerine DSÖ, “öncelikli hastalıklar” için
bir dizi aracın geliştirilmesini hızlandırmak üzere bir Ar-Ge planı oluşturdu.

DSÖ’nün Ar-Ge planının mevcut listesi şu şekilde:

Covid-19Kırım-Kongo kanamalı ateşiEbola virüsü hastalığı ve Marburg virüsü hastalığıLassa ateşiOrta Doğu solunum sendromu (MERS) ve SARSNipah ve henipaviral hastalıklarRift Vadisi AteşiZikaHastalık X

X HASTALIĞI ÇALIŞMALARI COVID’E KARŞI REAKSİYONU HIZLANDIRDI

SARS-CoV-2 virüsünün genetik diziliminin yayınlanmasından
ilk Covid aşısının onaylanmasına kadar geçen süre sadece 326 gün sürdü.

Tüm
bunları 2017’den bu yana yapılan X Hastalığı çalışmalarına borçluyuz.

Şimdi
Salgın Hazırlık İnovasyonları Koalisyonu veya CEPI gibi gruplar, 3,5 milyar
dolarlık bir plan kapsamında pandemi potansiyeli olan bir virüs ortaya
çıktıktan sonraki 100 gün içinde yeni aşılar geliştirebilecek hızlı yanıt aşı
platformlarını destekliyor.

Salgın tehditlerine karşı yürütülen diğer çalışmalar şu
şekilde:

Uluslararası Sağlık Tüzüğü’nün güncellenmesi ve dünyayı
gelecekteki acil durumlardan korumak için yeni bir küresel anlaşma
geliştirilmesi.Pandemi önleme, hazırlık ve müdahale için Dünya Bankası
tarafından onaylanan yeni bir fon.Temel verilere erişimi hızlandırmayı ve potansiyel
tehditleri değerlendirmek için analitik araçlar ve öngörücü modeller
geliştirmeyi amaçlayan Berlin’de bir DSÖ Pandemi ve Salgın İstihbarat Merkezi.Zoonotik viral tehditleri keşfetmeyi ve gelecekteki
pandemileri durdurmayı amaçlayan Küresel Virom Projesi.Covid-19 için yeni nesil aşılar ve tedaviler geliştirmeyi
amaçlayan ve NextGen Projesi olarak adlandırılan 5 milyar dolarlık bir ABD
hükümeti girişimi.Halk sağlığı acil durumlarının tespit edilmesi ve bunlara
daha etkin bir şekilde müdahale edilmesine yönelik ABD ulusal ağı için 262,5
milyon dolarlık fon.Pandemi tedavileri için küresel bir merkezin kurulması.