Bin yıllık gelenek: Koleda nedir? Koleda geleneği nereden geliyor? Koleda nasıl kutlanır?

Kırklareli Büyükmandıra Belediyesi’nce düzenlenen Koleda etkinliğine katılanlar, belediye önünde yüzlerini boyadı, maske taktı ve omuzlarına beyaz çarşaflar aldı. Bin yıldan fazladır kutlanan bu Balkan geleneğinin ne olduğu araştırılmaya başlandı. Peki, Koleda nedir? Koleda geleneği nereden gelir? Koleda nasıl kutlanır?

KOLEDA NEDİR?

Koleda, geleneksel Slav âdetlerinden biridir. Geleneksel olarak gece yarısından Noel arifesi gündoğumuna kadarki zaman dilimi koleda için belirlenmiştir. Güneşin doğumuyla o güç söner ve koleda bitmiş olur. Zengin ve çeşitli folklor öğeleriyle kuvvetlendirilen koledalarda şarkılar, fıkralar, atasözleri ve şakalaşmalar yer alır. Koleda boyunca koleda şarkıları kulakları çınlatır. Oğlan koleda tayfasını arkasına takan stanenik isimli tecrübeli ağabey, tayfayı belli bir sıra hâlinde şarkılar söyleterek köydeki evlerin önlerinde veya bahçelerne sokup hâneye uygun düşen şarkıları, çobansa çobanlıkla ilgili, avcıysa avcılıkla ilgili, papazsa papazlıkla ilgili, yeni gelinse yeni gelinle ilgili, bekâr kız veya oğlan bekârlıkla ilgili olan şarkılar ise söyletir. Koleda hazırlıkları 20 aralıkta başlar. Koledacılar bu güne has olarak giyinirler, şapkalarında özel motifler olur. Gece yarısından sabaha kadar etrafında dolaşmadık ev bırakmazlar. Hem yolda, hem kapılarda ve de evlerde koledaya özel ritüel şarkılarını, bulunulan mekâna ve atfedilen hânenin motifine göre söylerler. Genelde, sağlık, aile huzuru ve çiftliğin bereketi için dileklerde bulunurlar ve giderler. Koledaya küçükler katılabildiği gibi büyükler de katılabilir. Onlar da ev ev dolaşıp hânelere sağlık, huzur ve refah dilerler.

En son hânede şarkılar bittikten sonra, çiftçilerin hediye ettiği koleda açmalarını elinde tutan tayfa başı;

Tanrıdan sana bol sağlık, bize de biraz eğlence! diye seslenir.

Açmanın yanında para, et, pastırma, fasulye, un, şarap ve nice şey de bağışlanır. Koleda evli erkeklerin de katıldığı berâberce kutlanan bir eğlence ile sonlanır. Kalan erzaklar satılarak, parası fukaraya, kiliseye, okula veya halkevine verilir.