‘Kaynak verimliliği açısından sorun yaratıyor’ diyerek anlattı: İBB raylı sistem yatırımlarında nasıl engelleniyor?

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Dr. Buğra Gökce, sosyal medya üzerinden yaptığı paylaşımda, İBB’nin raylı sistem yatırımlarına yönelik açıklamalarda bulundu. 

İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu döneminde İstanbul’da toplu ulaşımda raylı sistemlerin payı yüzde 35’ten yüzde 42’ye çıktığı aktaran Gökce, “İstanbul’da 17 raylı sistem hattında her gün Bursa nüfusundan fazla yolcu seyahat ediyor. Bu rakam Berlin, Paris, Madrid, Roma gibi önemli başkentlerin çok üzerinde. Deniz ve kara taşımacılığı ile birlikte bu rakam 7 milyon 600 bini aşıyor. Bulgaristan nüfusundan fazla” ifadelerini kullandı. 

“Toplu taşıma yatırımlarımızın etkisiyle, artan nüfus ve araç yoğunluğuna rağmen trafikteki dengemizi koruyabiliyoruz. Ekonomik zorluklara rağmen, başkanımızın öncülüğünde kentin sürdürülebilir ve sağlıklı gelişimini destekleyen bu adımlar, trafiğin yönetilebilir seviyede tutulması açısından tarihi bir öneme sahip” diyen Gökce, yapılan bir düzenlemeyle İBB’nin raylı sistem yatırımlara ne gibi zorluklar çıkarıldığı şu şekilde anlattı: 

“Özellikle büyük şehirlerimizde raylı sistem yatırımlarının katkısı ortada.

Raylı sistem hattını genişletmek için hem merkezi hükümetin hem de yerel yönetimlerin üstüne düşen önemli sorumluluklar var.

2010 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile merkezi hükümet tarafından yapılan ve yerel yönetimlere devredilen metro hatlarına ilişkin “Hazine Müsteşarlığı ve belediyelerle birlikte belirlenecek periyotlarda bu hasılatın yüzde 15’i Hazine Müsteşarlığının hesaplarına aktarılır” hükmü yer alıyordu. 

Yani Hazine tarafından yapımı tamamlanıp belediyeye devredilen hatlarda yerel yönetimler borçlarını hasılatın yüzde 15’i olarak ödüyordu. 

Örnek verirsek, Levent- Rumeli Hisarüstü metro hattının aylık gelirlerinin %15’i 26.06.2016 tarihinden itibaren Metro İstanbul tarafından Hazine Müsteşarlığına aktarıldı.

Aylık ortalama aktarımlar 80.000 -110.000 TL civarından yapıldı. 2016-2019 seneleri toplam yapılan aktarım 3 milyon 73 bin liradır.

2019 tarihinde bu düzenleme değiştirildi. Yeni Cumhurbaşkanı Kararı ile “Belediyenin genel bütçe vergi gelirleri tahsilat toplamı üzerinden ayrılacak paylardan yüzde 5 oranında kesintinin Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ilgili hesaba aktarılmasıyla öder” hükmü getirildi.

Örneğin Pendik – Sabiha Gökçen Hattı Metro projesi için bu hüküm nedeniyle Ekim 2022 – Eylül 2023 döneminde maliye payımızdan yapılan kesinti 3,8 milyar TL’yi aşmış durumdadır. 

Şu an eğer merkezi hükümet bir metro hattını yapıp, İBB’ye devrederse, projenin maliyetini İBB neredeyse 1 yılda bakanlığa geri ödüyor. Halbuki İBB uluslararası kaynak alıp bu projeyi kendisi yapsa proje maliyetini 15 yıla varan vadelerle ödeyecek. Bu da kaynak verimliliği açısından büyük sorun yaratıyor.

Bu hüküm elbette tüm yerel yönetimlerin yapacağı yatırımları zorlayan, bütçe kaynaklarını kısıtlayan bir tablo ortaya çıkartmakta.

Şehirlerimizin hak ettiği raylı sistem altyapısına kavuşması, vatandaşlarımızın çok daha hızlı, etkin ve çevre dostu toplu ulaşım olanaklarına sahip olması için engelleyici adımlardan kaçınmak, ortak bir hareket bilincine ulaşmak da gerekiyor.

Önümüzdeki dönemde bu uygulamaların düzelmesini bekliyoruz.”

Özellikle büyük şehirlerimizde raylı sistem yatırımlarının katkısı ortada.

Raylı sistem hattını genişletmek için hem merkezi hükümetin hem de yerel yönetimlerin üstüne düşen önemli sorumluluklar var.

2010 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile merkezi hükümet tarafından yapılan ve… pic.twitter.com/Ir6iYsj25K

— Dr. Buğra Gökce (@gokcebugra) October 26, 2023