Okyanus sıcaklıkları geçen yıl her gün yeni bir rekor kırdı

AFP
Bilim insanları, Avustralya’daki Büyük Set Resifi’nde rekor düzeyde ağarma tespit ettiler.

BBC analizi, iklim değişikliğinin etkisiyle okyanus sıcaklıklarının geçen yıl boyunca her gün rekor üstüne rekor kırdığını buldu.

50 gün ise, uyduların kullanılmaya başlanmasından bu yana kayıtlara geçen en yüksek sıcaklıklara kıyasla en büyük farkla sıcaklık rekorları kırıldı.

Bunda gezegenimizi ısıtan sera gazları kadar El Niño hava olayının da etkisi vardı.

Okyanusların aşırı ısınması deniz yaşamına büyük bir darbe vurarak yeni bir mercan ağarma dalgasına yol açtı.

Analiz, Avrupa Birliği’nin (AB) Copernicus İklim Servisi verileriyle yapıldı.

Okyanuslar uzun yıllar boyunca iklim değişikliği konusunda ‘joker kartı’ olarak görüldü.

Bunun sebebi okyanusların sadece insanların ürettiği karbondioksitin yaklaşık dörtte birini tutması değil, aynı zamanda fazla sıcaklığın da yüzde 90’ını absorbe etmesi.

Ancak okyanusların bu görevlerinde artık zorlandıklarına dair en güçlü kanıt geçen sene ortaya çıktı.

Mart 2023’ten itibaren okyanusların ortalama yüzey sıcaklığı uzun vadeli normallerin sürekli üzerine çıktı ve Ağustos’ta rekor seviyeye ulaştı.

Copernicus verilerine göre son aylar da beklenen rahatlamayı sağlamadı. Küresel günlük ortalama deniz yüzeyi sıcaklığı yeni bir rekor kırarak bu sene Şubat ve Mart’ta 21.09C ‘ye ulaştı.

Aşağıdaki grafiğin gösterdiği gibi, 4 Mayıs 2023’ten bu yana her gün yeni bir günlük rekor kırılmakla kalmadı, bazı günlerde küresel ortalamalara kıyasla devasa farklar oluştu.

BBC

BBC analizine göre geçen sene 47 gün boyunca günlük sıcaklıklar, her bir güne ait önceki rekorun en az 0.3C üzerinde seyretti.

Daha önceki yıllarda rekor sıcaklıklar arasındaki fark hiç bu kadar açılmamıştı.

Sıcaklığın rekor kırdığı günler olan 23 Ağustos 2023 ve 5 Ocak 2024’te okyanuslar bir önceki rekor seviyelerine göre 0.34C daha sıcaktı.

Britanya Antarktika Araştırmaları ekibinden Prof Mike Meredith, “Bütün bu ısının okyanuslara gittiği ve bazı yönleriyle düşündüğümüzden daha hızlı ısındığı gerçeği büyük bir endişe sebebi.

“Bunlar çevresel faktörlerin istemediğimiz yerlere gittiğinin işaretleri ve bu yönde gitmeye devam ederlerse sonuçları ağır olacak” dedi.

BBC
Deniz yaşamına ağır darbe

İnsan kaynaklı okyanus ısınması küresel deniz yaşamında endişe verici etkilere yol açıyor. Yeni bir araştırmaya göre deniz sıcaklıklarının mevsimsel döngüsünün kaymasına bile neden oluyor olabilir.

Son sıcaklıkların en çarpıcı sonuçlarından biri de küresel çapta mercan resfilerinin ağarmaları oldu.

Okyanuslar için kilit önemdeki bu yaşam kaynakları su çok ısındığında ağarıp ölüyorlar. Tüm deniz canlısı türlerinin yaklaşık dörtte birine ev sahipliği yaptıkları için okyanus yaşamı açısından kritik öneme sahipler.

Denizlerin alışılmadık sıcaklığı dünyanın en soğuk kıtasında yaşayan, okyanusların en sevilen canlılarından imparator penguenlerini de olumsuz etkiliyor olabilir.

Prof Meredith, “Yavru penguenler olgunlaşmadan deniz buzunun çöktüğü örnekler görüldü ve toplu boğulma olayları kaydedildi” dedi

“İmparator penguenler, iklim değişikliği nedeniyle yok olma tehlikesi altında olan türlerden biri. Deniz buzu genişliği ve okyanus sıcaklıkları da iklim değişikliğinin güçlü etmenleri arasında”.

İklim değişikliği sadece deniz türlerini tehdit etmekle kalmıyor, istilacı türlerin de çoğalmasının önünü açıyor. Bu türler istila ettikleri bölgelerdeki yerli organizmaların yerini alabiliyorlar.

El Niño etkisi

Geçen sene okyanus sıcaklıklarını dünya çapında artıran bir diğer faktör de El Niño hava olayıydı.

El Niño Büyük Okyanus’ta ısınan suların yüzeye çıkmasıyla dünya çapında sıcaklıkların artmasını sağlayan bir hava olayı.

Serin geçen La Niña sürecinden sonra El Niño etkisi Haziran 2023’te devreye girmiş, Aralık’ta zirveye ulaşmıştı. O dönemden bu yana etkisi azalıyor.

Ancak normal koşullarda El Niño’dan etkilenmeyen okyanus havzalarında da sıcak dalgaları rekor kırdı. Bilim insanları hala bunun sebebini anlamaya çalışıyor.

BBC

Copernicus’un Direktörü Carlo Buontempo, “Atlantik Okyanusu normalden daha sıcak ve bu, aslında El Niño ile ilişkilendirebileceğiniz bir durum değil yani başka bir şey oluyor”.

Bu ısı hala birçok okyanus havzasında etkisini sürdürüyor.

Isınmış denizler tropik fırtınaların daha güçlü olmasına neden oluyor bu da hasar riski daha yüksek bir kasırga sezonu için yakıt anlamına geliyor.

Dr Buontempo, “Su yüzeyi sıcaklıkları açısından Atlantik Okyanusu yıllık döngüsüne göre bir ay önden gidiyor… Bu izlenmesi gereken bir alan” diyor.

Araştırmacılar kısa vadeli etkileri kadar toplumların uyum sağlaması gereken uzun vadeli sonuçların olabileceği konusunda uyarıyor.

Örneğin buz tabakasının erimesi ve derin okyanus sıcaklığı artışı deniz seviyesinin yükselmesine yüzyıllar boyunca katkıda bulunacak.

Mercator Ocean International’da Araştırmacı Angélique Melet, “İklim değişikliğinden bahsettiğimiz zaman, yüzeydeki değişimleri azaltma eğiliminde oluyoruz.

“Ancak okyanusun derinlikleri (küresel ısınmanın) bizi yüzlerce hatta binlerce yıllık (iklim) değişikliğine sürükleyen yönlerinden biri” diyor.

Dr Melet sera gazı salımlarını bir an önce kesmenin önemini vurguluyor:

“Eylemlerimize bağlı olarak ısınmanın hızını, genel büyüklüğünü ve deniz seviyesi yükselmesini azaltabiliriz”.